Tmiem Gaddafi (2)

Ghalkemm Gaddafi ntemm, jekk mieghu jintemm ukoll il-mudell demokratiku li ppropona fil-Ktieb l-Ahdar (1975) aktarx ikun improbabbli li l-Libja ssir pajjiz stabbli, gust u hielsa. Huwa evidenti li Gaddafi nnifsu ma mexxiex skont l-istess mudell demokratiku li ppropona hu stess f’dan il-ktieb ta’ ideologija politika. Izda dan m’ghandux ifisser li s-soluzzjoni meqjusa li ra ghat-tmexxija tal-Libja mhijiex valida jew li mhijiex vijabbli.

Mhux kollox hazin

Il-mudell demokratiku li Gaddafi kien ippropona ghal-Libja kien imfassal skont ir-realtajiet u l-htigijiet specifici tal-popli Libjani. Nghid ‘popli’ ghaliex l-ghadd kbir ta’ tribujiet differenti fil-Libja jaghmlu lil dan il-pajjiz wiehed b’varjetà etnika u kulturali bla qjies. Dawn il-popli huma l-bazi tal-hajja socjali u politika tal-Libja.

Is-sistema politika li Gaddafi ra l-ahjar ghal pajjizu kienet dik ta’ demokrazija diretta. Il-mudell li holoq – aktarx ibbazat fuq il-kuncetti u l-principji ta’ Nasserizmu – jirrifletti din is-sistema u jista’ jkun l-ahjar pjan strategiku politiku ghac-cirkustanzi partikulari tal-popli Libjani. (Wiehed jista’ jzid hawnhekk li mudell simili ta’ demokrazija diretta tintuza wkoll fl-Izvizzera, pajjiz li hadd ma jichad li hu wiehed stabbli, progressiv u zviluppat.)

Issa li Gaddafi tnehha mis-setgha – u hekk intemmet l-ispeci ta’ demokrazija presidenzjali li haddem fil-prattika – jista’ jkun li t-tendenza hi li kulma ghamel hu jitqies hazin u ta’ min iwarrbu. Izda dan la huwa necessarjament logiku u wisq anqas razzjonali. Aktarx joqghod pingut hawnhekk il-parir ta’ Gesù: “Kulma aghmluh u harsuh, izda taghmlux kif , ghax kliem biss , imma fatti xejn” (Mt. 23:3).

Il-mudell ta’ Gaddafi

Il-Ktieb l-Ahdar jaghmel kritika qawwija lill-mudell ta’ demokrazija rapprezentattiva (bil-parlament u l-partiti li timplika). Jekk wiehed irid ikun gust, ma jistax ma jasal ghall-konkluzjoni li hija kritika bis-sens li, jekk wiehed joqghod jixtarrha daqsxejn, isib li tista’ tapplika hafna ghal pajjizna.

Bhalma wiehed jista’ jara mix-xbieha t’hawnfuq, il-mudell ta’ demokrazija diretta li fassal Gaddafi tipproponi struttura politika msejsa fuq dawk li sejjah ‘konferenzi popolari’ u ‘kumitati tal-poplu’.

Qabel xejn, il-poplu kollu jigi mqassam f’konferenzi popolari. Dawn jaghzlu l-kumitati popolari, li jkunu responsabbli ghall-amministrazzjoni, u li jiehdu post l-istituzzjonijiet pubblici kollha (inkluz il-legislazzjoni, il-qrati u l-forzi tal-ordni pubbliku). Il-konferenzi popolari kollha jiffurmaw il-‘Kungress Popolari Generali’. B’hekk il-poplu jkun direttament sid tat-tmexxija tieghu stess.

Din hija sistema li, apparti l-mertu li jista’ jkollha d-demokrazija diretta jew in-nuqqasijiet li jista’ jkollha d-demokrazija rapprezentattiva, tirrispetta ghal kollox l-awtorità morali, socjali, religjuza u politika tat-tribujiet kollha tal-Libja. Hija ghal din ir-raguni, qabel xejn, li tista’ tkun l-ahjar mod kif tithaddem id-demokrazija f’pajjiz hekk kbir, sabih u kulturalment ghani bhalma hu l-Libja.

L-isbah ghamla ta’ sistema

Jekk, fuq pressjoni tal-Punent, il-politici Libjani issa se jaghzlu li jhaddmu xi ghamla ta’ demokrazija differenti minn dik diretta bhalma kien ippropona Gaddafi – forsi xi tip ta’ demokrazija rapprezentattiva, presidenzjali jew monarkika – wisq nibza’ li t-tensjoni u l-glied bejn it-tribujiet ma se jkun hemm qatt tmiem ghalihom. Il-politici jkun zerghu l-falliment taghhom stess.

Dan biex ma nsemmux – meta tqis l-ghana finanzjarja enormi tal-Libja – il-korruzzjoni u n-nepotizmu li demokraziji bhalma semmejna l-ahhar jiggeneraw (kif nafu sew f’Malta sa mit-tmeninijiet lil hawn u kif naraw f’bosta pajjizi ohrajn). Barra minn hekk, jibqa’ l-fatt li, jekk jitwarrbu t-tribujiet, xorta wahda dawn jibqghu jezercitaw – b’mod bizarr – id-dominju, l-awtorità morali u s-setgha taghhom.

Id-demokrazija diretta tista’ tkun l-isbah ghamla ta’ sistema politika meta hi mhaddma bil-ghaqal u bil-galbu, kemm fil-Libja u kemm f’pajjizi ohrajn. Dan ghaliex hija wahda mill-aktar sistemi ta’ tmexxija li tirrispetta lill-individwi u d-dritt taghhom li jmexxu lilhom infushom kif ihossu li hu l-ahjar.