Istituzzjonijiet assoluti

Aktar minn sena wara l-għoti ta’ mandat elettorali lil Partit Laburista mġedded wieħed jistenna li ċ-ċittadin ikun kiseb aktar setgħa filwaqt li l-istituzzjonijiet governmattivi jkollhom anqas. Forsi ma fhimtx sew; iżda jien jidhirli li l-mandat kien ingħata―u b’mod qawwi wkoll―fuq il-wegħda repetuta li ċ-ċittadin komuni kien se jitqiegħed fiċ-ċentru tal-istruttura politika u li s-sovranità tiegħu kienet se tingħata rikonoxximent akbar. Iżda ma jidhirlix li dan qiegħed jiġri. Anzi, minflok qegħdin naraw, sfortunatament, li, f’din l-aħħar sena, l-istituzzjonijiet ġew imsaħħin u saħansitra saru aktar assoluti.

Mandat ‘liberali’

Politika liberali tassew ixxaqleb lejn iċ-ċittadin u d-drittijiet tiegħu. Fl-istess ħin, ixxaqleb anqas lejn il-konsolidazzjoni tal-istituzzjonijiet. Iva, għax dawn it-tnejn, għalkemm jistgħu jitqiesu komplimentari għal xulxin, ma jarawx għajn m’għajn. Jekk tikber is-setgħa tal-istituzzjonijiet, tonqos dik taċ-ċittadin; u bil-kontra. Politika liberali suppost temmen li hu ċ-ċittadin l-assolut fl-Istat, mhux l-istituzzjonijiet; temmen li dawn jeżistu biss, biss, biss biex iservu.

Minn sena ilu lil hawn, b’mandat governattiv ġdid li ddikjara kemm-il darba l-politika ‘liberali’ tiegħu, ma naħsibx li nistgħu ngħidu li rajna ‘terrimoti’ fir-rekuperu taċ-ċentralità taċ-ċittadin fl-istruttura governattiva jew statali. Din tat-terrimoti, jekk tiftakar, mhux jien qed noħroġ biha. Kienet issemmiet diversi drabi tul il-kampanja elettorali. Iżda s’issa ebda terrimot taċ-ċittadin ma nħass.

Bil-kontra, aktar ma mmorru aktar qed naraw il-klassi tas-setgħana tikseb bil-mod aktar u aktar setgħa. Ftit li xejn inbidel mill-gvernijiet konservattivi ta’ qabel f’dan l-aspett. Ftit setgħana fil-qalba tal-istituzzjonijiet governattivi kienu jgerfxu u jħawdu bejniethom wara bibien magħluqa, ... u hekk għadhom. Anzi, naħseb li, fil-fatt, id-dritt u l-via tal-manuvrar tagħhom żdied, mhux naqas.

Ċittadin aktar dgħajjef

Il-politika paternalista ta’ gvern li jaħseb għal ‘uliedu’, li jieħu deċiżjonijiet f’isimhom mingħajr u minn wara daharhom, li jqawwi l-mekkaniżmi tiegħu hu ħalli d-dgħajfa ‘ulied’ ikunu fiż-żgur; il-politika paternalista li temmen u tinvesti fl-istituzzjonijiet tal-‘esperti’, l-‘imdawla’ u l-‘imħarrġa’ ħalli ‘jipprovdu’ lill-‘ulied’ bl-għerf, l-esperjenza u l-bżulija tagħhom, din mhijiex politika li tixraq lil moviment li jissejjaħ liberali.

Il-gvern laburista jista’ qiegħed jiffunzjona aħjar mill-gvernijiet nazzjonalisti ta’ qabel―għall-anqas din hi l-impressjoni li tingħata―iżda dan ifisser li ċ-ċittadin komuni u ordinarju, mhux biss mhux qiegħed jikseb aktar sovranità u setgħa, imma fil-fatt qiegħed jiddgħajjef aktar u aktar. Aktar ma jissaħħaħ l-Istat, aktar jiddgħajjef iċ-ċittadin. Aktar ma l-Istat ikabbar, jirfina u jqawwi s-setgħa tiegħu, aktar tonqos is-setgħa taċ-ċittadin.

M’iniex qiegħed ngħid li dan m’għandux ikun jew hu ħażin (anki jekk naħseb li hekk hu). Li qed ngħid hu l-wegħda mhux din kienet. Il-wegħda, jekk fhimt sew, kienet li se jisbaħ jum ġdid fuq iċ-ċittadin meta dan isir sid ta’ pajjiżu; meta Malta tkun tiegħu, mhux tal-burokrati u t-teknokrati.

Malta ta’ min?

Il-Malta ta’ qabel Marzu 2012 hija l-istess Malta tallum bid-differenza li l-gvern hu ‘aħjar’, hu x’inhu dak li suppost tfisser din il-kelma. Jien nifhimha bħala ‘aktar effiċjenti’, ‘aktar organizzat’, ‘aktar kompetenti’. U, mid-dehra, hekk hu. Iżda din hi aħbar ħażina għaċ-ċittadin, li għalih ‘gvern aħjar’ kellha tfisser ‘anqas preżenti’, ‘jiggverna anqas’, ‘burokratu anqas’, ‘teknokratu anqas’. Fi ftit kliem, iċ-ċittadin ġie mwieħed gvern liberali, iżda kiseb gvern aktar konservattiv minn qabel.

Naturalment, dan minkejja l-islogans, il-propaganda, il-PRs u ċ-ċarlatiżmu kollu. Iċ-ċittadin ma jikbirx billi toqgħod tbusu u tgħannaqlu t-trabi tiegħu. Wisq anqas billi ġġegħilu jċapċap u jxejjer l-imkatar fil-pjazez. Iċ-ċittadin jikber, jikseb aktar ċentralità fl-istruttura politika, u jingħata s-setgħa biex pajjiżu jkun tabilħaqq tiegħu, meta biss jingħata s-setgħa legali fl-istituzzjonijiet statali u meta jkollu aktar sehem dirett fid-deċiżjonijiet ta’ kull parti fl-istruttura governattiva.

Dan mhuwiex qiegħed jiġri. Anzi, jien nara li qiegħed isir bil-kontra. Flok ma l-burokrati u t-teknokrati u l-politiċi qegħdin jingħataw il-ġenb biex flokhom jitqiegħed iċ-ċittadin, dawk in-nies qegħdin jingħataw importanza u pożizzjonijiet kritiċi u vitali dejjem aktar.

Fi Stat liberali, huwa ċ-ċittadin l-assolut, mhux l-istituzzjoni.