Korrotti. B’daqshekk?
Iltqajt dan l-aħħar ma’ grupp t’Olandiżi biex nagħtihom taħdita fuq it-twemmin fil-gżejjer Maltin. Meta temmejt dak li ħejjejt biex ngħid, il-mistoqsijiet kienu kollha fuq il-korruzzjoni f’pajjiżna; f’dan biss donnhom kienu interessati. Ftit tal-ġimgħat wara, kelli komunikazzjoni bl-Internet ma’ għadd ta’ Spanjoli fuq ix-xogħlijiet letterarji Maltin; il-mistoqsijiet li bdew jagħmluli kienu fuq il-korruzzjoni f’pajjiżna; bħall-oħrajn, f’dan kienu interessati l-aktar.
Korruzzjoni endemika
Dan l-interess makabru qam dan l-aħħar minħabba li kulħadd sema’ bina li aħna litteralement noqtlu għall-korruzzjoni. Ngħiduha kif inhi, il-barranin li qatt ma rifsu fuq artna, u li aktarx bil-kemm qatt semgħu bina qabel, qishom f’daqqa waħda skoprew dak li l-barranin li jgħixu hawnhekk f’Malta jew f’Għawdex tgħallmu mal-ewwel ftit ġimgħat tagħhom fostna, u li aħna, bejnietna, ilna nafu ħafna: li aħna korrotti sa minn qaddisna!
M’għandniex xi ngħidu, dan ma ngħiduh qatt fil-beraħ, u lanqas qatt nammettuh. Il-Malti u l-Għawdxi minn dejjem tar-ruħ kien, u aktarx hekk jibqa’ għal dejjem. Madanakollu, liema Malti u Għawdxi ma jafx il-qawl ‘Aħjar ħabib fis-suq minn mitt skud fis-senduq’? Kull Malti u Għawdxi jaf li bla ħbieb ma tasal imkien. Jaf jgħid ukoll: ‘Għin ruħek biex Alla jgħinek’; u kulħadd jgħin ruħu.
Kollox sew, li ninqdew bil-ħbieb biex, bis-sewwa jew bid-dnewwa, naslu fejn irridu naslu, ħadd ma jsejħilha ‘korruzzjoni’. Hija kelma kerha, maħmuġa u midinba li aħjar ngħaddu mingħajrha. Iżda, bħalma jgħid Shakespeare f’Romeo u Ġuljetta: ‘Tfuħ l-istess warda b’kull isem ieħor’.
Kulħadd imċappas
Il-korruzzjoni għandha tradizzjoni qadima fostna. Ma nafx qatt kienx hemm xi ħadd li kiteb l-istorja tagħha. Aktarx le. Ħasra; għax, li kellu jagħmel hekk, kien isib li t-tixħim, il-pjaċiri, il-favuri u n-neputiżmi ilhom sekli sħaħ irabbu l-għeruq tagħhom fostna — u, tista’ tgħid, dejjem bil-barka tas-sema!
Ibda minn żmien il-Kavallieri—biex ma mmorrux ’il bogħod ħafna—u spiċċa sallum, tgħallimna mill-Knisja u mill-Istat, u minnhom it-tnejn f’kukkanja ma’ xulxin, biex ma nsemmux kull istituzzjoni oħra li qatt eżistiet, ibda mill-familja, li dejjem ‘id taħsel lill-oħra’, u wkoll: ‘Ħokkli dahri u nħokklok tiegħek’.
Jien ngħidlek li m’hawnx bniedem Malti u Għawdxi wieħed li m’huwiex korrott f’dal-pajjiż! Lanqas wieħed. Lanqas waħda. Għax ilkoll kemm aħna, ibda minni, tgħallimna nkellmu ’l dan u nkellmu ’l oħra, niftiehmu ma’ din u niftiehmu mal-ieħor, ngħaddu kelma ma’ wieħed u ngħaddu kelma ma’ waħda — biex dak li rridu, fl-aħħar mill-aħħar neħduh. Imbasta naslu. Kif ngħidu bejnietna: ‘Fejn jidħlu l-interessi m’hemmx permessi’; ... jidħlu biss il-ħbieb u l-ħbieb tal-ħbieb. Il-bqija jiġi waħdu.
L-għamla normali
Xi wħud dan isejħulu ‘qligħ diżonest’, jew isejħulu ‘frodi’, jew jgħidu li jinvolvi t-tixħim bil-pulit. Dażgur li hu diżonest! Dażgur li hu frodi! Dażgur li jinvolvi t-tixħim bil-pulit! Imma aħna xejn minn dan ma nsejħulu; u m’għandniex għalfejn. Għax aħna ngħidu li hu ‘għaqal’ u ‘bżulija’ meta wieħed iħaddem rasu, jaf minfejn għandu jgħaddi u, fuq kollox, jaf lil min għandu jkellem.
B’daqshekk—għax insejħulu ‘għaqal’ u ‘bżulija’—m’huwiex ħażin? Dażgur li hu ħażin! Kien u jibqa’ ħażin dejjem. Imma għalina jgħaddi. Għalina, nies tar-ruħ kemm trid, dan hu l-għamla normali kif ngħixu, naħdmu, nieklu u nagħmlu sold. Tant hu normali, li sa minn żmien żemżem waqafna nqisuh moralment korrott.
Inkunu onesti, jekk nafu kif, u l-iswed insejħulu iswed, u l-abjad insejħulu abjad. Għalxejn il-ħmar jgħajjar lil denbu. Għax ilkoll kemm aħna, ibda minni, ninsabu f’din il-borma. Dejjem jaqbel li, qabel ma naraw it-tibna f’għajnejn ħaddieħor, naraw it-travu li għandna f’għajnejn aħna.
B’daqshekk għandna għalfejn nistħu? U kif!
Korruzzjoni endemika
Dan l-interess makabru qam dan l-aħħar minħabba li kulħadd sema’ bina li aħna litteralement noqtlu għall-korruzzjoni. Ngħiduha kif inhi, il-barranin li qatt ma rifsu fuq artna, u li aktarx bil-kemm qatt semgħu bina qabel, qishom f’daqqa waħda skoprew dak li l-barranin li jgħixu hawnhekk f’Malta jew f’Għawdex tgħallmu mal-ewwel ftit ġimgħat tagħhom fostna, u li aħna, bejnietna, ilna nafu ħafna: li aħna korrotti sa minn qaddisna!
M’għandniex xi ngħidu, dan ma ngħiduh qatt fil-beraħ, u lanqas qatt nammettuh. Il-Malti u l-Għawdxi minn dejjem tar-ruħ kien, u aktarx hekk jibqa’ għal dejjem. Madanakollu, liema Malti u Għawdxi ma jafx il-qawl ‘Aħjar ħabib fis-suq minn mitt skud fis-senduq’? Kull Malti u Għawdxi jaf li bla ħbieb ma tasal imkien. Jaf jgħid ukoll: ‘Għin ruħek biex Alla jgħinek’; u kulħadd jgħin ruħu.
Kollox sew, li ninqdew bil-ħbieb biex, bis-sewwa jew bid-dnewwa, naslu fejn irridu naslu, ħadd ma jsejħilha ‘korruzzjoni’. Hija kelma kerha, maħmuġa u midinba li aħjar ngħaddu mingħajrha. Iżda, bħalma jgħid Shakespeare f’Romeo u Ġuljetta: ‘Tfuħ l-istess warda b’kull isem ieħor’.
Kulħadd imċappas
Il-korruzzjoni għandha tradizzjoni qadima fostna. Ma nafx qatt kienx hemm xi ħadd li kiteb l-istorja tagħha. Aktarx le. Ħasra; għax, li kellu jagħmel hekk, kien isib li t-tixħim, il-pjaċiri, il-favuri u n-neputiżmi ilhom sekli sħaħ irabbu l-għeruq tagħhom fostna — u, tista’ tgħid, dejjem bil-barka tas-sema!
Ibda minn żmien il-Kavallieri—biex ma mmorrux ’il bogħod ħafna—u spiċċa sallum, tgħallimna mill-Knisja u mill-Istat, u minnhom it-tnejn f’kukkanja ma’ xulxin, biex ma nsemmux kull istituzzjoni oħra li qatt eżistiet, ibda mill-familja, li dejjem ‘id taħsel lill-oħra’, u wkoll: ‘Ħokkli dahri u nħokklok tiegħek’.
Jien ngħidlek li m’hawnx bniedem Malti u Għawdxi wieħed li m’huwiex korrott f’dal-pajjiż! Lanqas wieħed. Lanqas waħda. Għax ilkoll kemm aħna, ibda minni, tgħallimna nkellmu ’l dan u nkellmu ’l oħra, niftiehmu ma’ din u niftiehmu mal-ieħor, ngħaddu kelma ma’ wieħed u ngħaddu kelma ma’ waħda — biex dak li rridu, fl-aħħar mill-aħħar neħduh. Imbasta naslu. Kif ngħidu bejnietna: ‘Fejn jidħlu l-interessi m’hemmx permessi’; ... jidħlu biss il-ħbieb u l-ħbieb tal-ħbieb. Il-bqija jiġi waħdu.
L-għamla normali
Xi wħud dan isejħulu ‘qligħ diżonest’, jew isejħulu ‘frodi’, jew jgħidu li jinvolvi t-tixħim bil-pulit. Dażgur li hu diżonest! Dażgur li hu frodi! Dażgur li jinvolvi t-tixħim bil-pulit! Imma aħna xejn minn dan ma nsejħulu; u m’għandniex għalfejn. Għax aħna ngħidu li hu ‘għaqal’ u ‘bżulija’ meta wieħed iħaddem rasu, jaf minfejn għandu jgħaddi u, fuq kollox, jaf lil min għandu jkellem.
B’daqshekk—għax insejħulu ‘għaqal’ u ‘bżulija’—m’huwiex ħażin? Dażgur li hu ħażin! Kien u jibqa’ ħażin dejjem. Imma għalina jgħaddi. Għalina, nies tar-ruħ kemm trid, dan hu l-għamla normali kif ngħixu, naħdmu, nieklu u nagħmlu sold. Tant hu normali, li sa minn żmien żemżem waqafna nqisuh moralment korrott.
Inkunu onesti, jekk nafu kif, u l-iswed insejħulu iswed, u l-abjad insejħulu abjad. Għalxejn il-ħmar jgħajjar lil denbu. Għax ilkoll kemm aħna, ibda minni, ninsabu f’din il-borma. Dejjem jaqbel li, qabel ma naraw it-tibna f’għajnejn ħaddieħor, naraw it-travu li għandna f’għajnejn aħna.
B’daqshekk għandna għalfejn nistħu? U kif!
Agħfas fuq ix-xbieha t'hawn taħt:
Artiklu interessanti imma maghidtx kif weggiebt lil-Olandizi u l-Ispanjoli.
ReplyDeleteMa nahsiebx li huma ahjar minna, anzi nghid li huma bil-wisq ghar minna. Hares lejn pajjizhom. Wiehed huwa post minn fejn tghaddi droga u mhux qed nghid ghal haxixa u l-iehor pajjiz li spicca jitkarrab ghal ghajnuna finanzjarja minghand haddiehor.
Allura jekk huma agħar minnha ma għandhomx dritt isaqsu jew jikkummentaw? Int wieħed minn dawn li tirraġuna tu quoque?
Delete