Mark Montebello's blog

Id-domestikazzjoni mhijiex invinċibbli. Tista’ tintrebaħ, u għandha tintrebaħ. Mhuwiex meħtieġ li l-individwi jibqgħu mjassra għal dejjem. Tabilħaqq, dan ma jistax ikun faċli. Imma ċertament hu possibbli. Kull taħriġ, minħabba n-natura artifiċjali tiegħu, jista’ jintradd lura u minfloku mqiegħed taħriġ ġdid. Il-bniedem il-ġdid L-ewwel pass għall-ħelsien mid-domestikazzjoni huwa li wieħed jew waħda jsiru konxji tiegħu. Dan l-ewwel pass hu diffiċli daqskemm hu fundamentali u kruċjali. Malli l-bniedem jinfetħulu għajnejh għad-domestikazzjoni li jkun ġarrab, allura jkun beda mingħajr ma jintebaħ it-triq li tista’ tieħdu lura d-dar, it-triq tal-ħelsien tiegħu nnifsu, it-triq li biha jerġa’ jiskopri s-sbuħija li kellu sa mill-bidu. Meta bniedem jintebaħ bid-domestikazzjoni tiegħu ma jista’ jibqa’ l-istess. Jibda jara fih innifsu u madwaru dawk is-suriet u l-għamliet kollha li ntużaw għal dan l-għan, kif ukoll jara ma’ kullimkien is-sinjali koroh tad-domestikazzjoni. Din jibda jagħrafha...

Is-soċjetà hija mibnija madwar il-kunċett tad-domestikazzjoni tan-nies. Għal dan inħolqu għadd bla qies t’istituzzjoniijiet, ibda mill-familja, kompli bil-gvern u spiċċa bil-Ġnus Magħquda. Ilkoll maħluqin biex, bħal katina ħoloq, jiddomestikaw lil kull bniedem ħalli joqgħod bi kwietu, jikkoopera u jħalli s-soċjetà tirrenja. Użanza twila L-istituzzjonijiet ħolqu ċirku vizzjuż li l-individwi biss jistgħu jkissru. Huma ħolqu sitwazzjoni fejn, biex tkun parti minnhom, triq tħallihom jeqirduk. Dan hu ċ-ċirku vizzjuż li ħolqu: bl-iskuża li l-istituzzjonijiet jeżistu biex inti tgħix u tikber, biex jagħmlu dan, jeqirduk. Aktar ma tiċkien int, aktar jikbru huma. Aktar ma jikbru huma, aktar tiċkien int. L-ewwel istituzzjoni li nsiru parti minnha u li tibda d-domestikazzjoni tagħna hija l-familja. Din dejjem jingħad li hi “naturali”. Ma hemm xejn naturali fil-familja. Kollox fiha hu maħluq. Imma l-użanza twila tagħha tatha s-sura ta’ xi ħaġa naturali, jiġifieri li kienet minn dejjem, u li ħ...

Ħafna drabi, il-kelma “edukazzjoni” flok “domestikazzjoni”. Mhux hekk għandu jkun, u lanqas ma l-edukazzjoni għandha tkun hekk dejjem. Imma llum din hi n-natura tal-edukazzjoni formali li nieħdu minn mindu nkunu żgħar. Għaldaqstant, hi għamla oħra ta’ vjolenza bil-kwiet. Qerda It-tagħlim taż-żgħar, kemm b’għamla informali (fil-familja, ngħidu aħna) kif ukoll formali, jiġifieri fl-iskejjel, hija xi ħaġa li s-sellieta liberali ġġieldu għaliha ħafna fid-dinja kollha. Huma fehmu, u kellhom raġun, li l-avvanż tas-soċjetà demokratika u ġusta tista’ sseħħ biss bl-edukazzjoni formali, speċjalment tat-tfal. Imma b’“edukazzjoni” dawn aktarx qatt ma fehmu indottrinazzjoni jew domestikazzjoni. Dejjem fehmu li l-edukazzjoni formali tagħti lit-tfal u ż-żgħażagħ fiduċja fihom infushom u għodod ħalli jwettqu l-kapaċitajiet u l-abbiltajiet tagħhom. Qatt ma fehmu li l-edukazzjoni tagħmel minn kollox biex toħnoqhom, biex teqirdilhom it-tajjeb u s-sabiħ li għandhom ġo fihom, jew li toħroġ minnhom pu...

Id-domestikazzjoni tan-nies issir b’miljuni ta’ modi. L-adulti jużaw kull mezz possibbli biex jibdlu u jagħġnu liż-żgħar u jgħaddulhom id-drawwiet, il-valuri u t-twemmin tagħhom. Għas-soċjetà hija mill-aktar ewlenija li ż-żgħar jiġu ddomestikati mill-aktar fis, u li din id-domestikazzjoni tkun dejjiema. It-theddid Meta konna żgħar għallmuna ngħixu fl-ambjent domestiku sabiex noħolqu l-iċken inkwiet possibbli. Dan hu l-iskop tad-domestikazzjoni. Madanakollu, għandu l-iskop ukoll li dawk iddomestikati jsiru parti mill-ambjent li fih irid jgħix kulħadd. Għalhekk, hija l-paċi li l-ambjent domestiku jrid. Dan isir biex jibdel lil kulħadd għal għajnu u jġibhom xi ftit jew wisq l-istess. It-tfal jiġu ddomestikati kemm biż-żegħil kif ukoll bil-kastigi. Dejjem, f’kull każ, hemm l-element tat-theddid. Kemm meta l-ordnijiet liż-żgħar isiru bil-ħlewwiet kif ukoll meta jsiru bil-goff, kollha kemm huma jheddu li, jekk ma jsir kif mitlub, ikun hemm konsegwenzi koroh. Minn mindu nkunu tfal nitgħ...

Id-domestikazzjoni tan-nies mhijiex wisq differenti minn dik tal-annimali. Lanqas l-għodod li jintużaw biex in-nies jiġu ddomestikati ma huma wisq differenti. Dak li l-annimali jagħmlu bejniehom b’istint, aħna l-bnedmin nagħmluh b’ħażen. L-iskop ewlieni ta’ kull domestikazzjoni hija s-setgħa fuq ħaddieħor permezz tal-kontroll tagħhom. L-edukazzjoni Aħna nibdew niġu ddomestikat sa mill-ewwel waqtiet tal-ħajja tagħna fuq din l-art. Dan ifisser li, hekk kif nitwieldu, nibdew niġu mħarrġa bil-qajla l-qajl biex nagħmlu parti minn familja li għandha d-drawwiet, it-twemmin u l-valuri partikulari tagħha. It-trabi li jitwieldu f’familja jridu jiġu mħarrġa jgħixu f’familja, u dan dejjem ifisser li jridu jkunu fidili għad-drawwiet, it-twemmin u l-valuri tal-familji tagħhom. Dan it-trawwim għandna isem pulit għalih. Insejħulu “edukazzjoni”. Madanakollu, insejħulu x’insejħulu, hu proċess twil ta’ domestikazzjoni li bih it-trabi jiġu mdorrijin kif jaġixxu u kif jaħsbu. Ebda tarbija ma hija taj...